Radzieccy więźniowie w KL Auschwitz

Po rozpoczęciu operacji Barbarossa w czerwcu 1941 i początkowych sukcesach militarnych niemieckiej armii na froncie wschodnim, do niemieckiej niewoli trafiło tysiące jeńców radzieckich.

Część z nich trafiło do niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. do Auschwitz. Pierwsze transporty przybywały już w lipcu i sierpniu 1941 roku. Na początku września tego samego roku w podziemiach bloku 11 przeprowadzono pierwszą próbę gazowania więźniów przy użyciu Cyklonu B. W pierwszej grupie więźniów, którzy zostali uśmierceni, znajdowało się około 600 radzieckich więźniów oraz 250 Polaków. 

W październiku 1941 do Auschwitz przywieziono około 10 000 jeńców radzieckich, którzy zostali osadzeni w odseparowanych blokach w macierzystym obozie. Więźniowie radzieccy, podobnie jak więźniowie polscy, byli brutalnie traktowani przez Niemców i kapo. Choroby, głód, nadludzka niewolnicza praca były przyczynami wysokiej śmiertelności wśród więźniów. Grupa około 10 000 więźniów radzieckich została oddelegowana do budowy obozu w Birkenau (Brzezinka), który początkowo przewidziany był głównie dla jeńców ze wschodu. Do wiosny 1942 przeżyło zaledwie 945 z nich.  

Według zachowanej dokumentacji szacuje się, że do KL Auschwitz trafiło co najmniej 15 000 jeńców radzieckich, z czego 12 000 zostało objętych ewidencją obozową. Około 3000 więźniów zostało zamordowanych wkrótce po przywiezieniu do obozu, poprzez rozstrzelanie lub zostali zagazowani cyklonem B. Więźniowie radzieccy byli pierwszą grupą więźniów, którym tatuowano numer. 17 stycznia 1945, na ostatnim apelu przed ewakuacją obozu, stawiło się 96 jeńców sowieckich.

Obecnie na terenie muzeum w północno zachodniej części obozu Birkenau w miejscu, gdzie zakopywano zwłoki zamordowanych jeńców, znajduje się pomnik oraz masowa mogiła żołnierzy radzieckich zamordowanych w KL Auschwitz. Szacuje się, iż z 15 000 deportowanych jeńców radzieckich śmierć poniosło około 14 000 z nich.