"Arbeitslager Blechhammer" - Auschwitz III Monowitz

"Arbeitslager Blechhammer" był jednym z najstarszych obozów przymusowej pracy Żydów. Znajdował się w Sławęcicach na Górnym Śląsku. W okresie od 1 kwietnia 1944 do 26 stycznia 1945 wchodził w skład podobozów Auschwitz.

Budowę obozu rozpoczęto w 1942. W początkowym okresie istnienia sprowadzono do niego przymusowych robotników z Generalnej Guberni, do których później dołączyli więźniowie z Protektoratu Czech i Moraw, Francji i Włoch. Powstały także obozy jenieckie, w których przebywało prawie 2,5 tysiąca jeńców brytyjskich oraz francuskich pracujących w jenieckich batalionach budowlano-roboczych. Jesienią 1942 w obozie wybuchła epidemia tyfusu. 120 więźniów odesłano wówczas do obozu Auschwitz, gdzie większość z nich została zgładzona. W następnym okresie funkcjonowania obozu więźniami byli głownie Żydzi, stąd nazywany był również „Judenlager”.

Obóz ogrodzony był betonowym murem oraz zasiekami z drutu kolczastego. W jego obrębie mieściło się około 25 drewnianych baraków mieszkalnych i szpitalnych. W obozie znajdowało się 9 betonowych wieżyczek, które pełniły również funkcję schronów lotniczych.

1 kwietania 1944, w ramach porozumienia „Judenlager”, został podporządkowany obozowi koncentracyjnemu Auschwitz III Monowitz i stał się jednym z oświęcimskich podobozów. Od tamtego dnia nosił również oficjalnie nazwę "Arbeitslager Blechhammer". Więźniowie pracowali m.in. przy budowie fabryki benzyny syntetycznej I.G. Farbenindustrie, a cały obóz podzielony był na kilka podobozów. Liczba więźniów wynosiła około 4 tysiące osób, w tym szacunkowo 200 kobiet.

W dniach 19–21 stycznia 1945 obóz Arbeitslager Blechhammer stał się miejscem koncentracji dla kolumn więźniów ewakuowanych z obozu Auschwitz oraz podobozów z Gliwic i Jaworzna. 21 stycznia 1945 około godziny 11 załoga SS zarządziła ostatni apel więźniów Arbeitslager Blechhammer, po czym rozpoczęła się ewakuacja obozu w stronę Kędzierzyna. Podczas marszu zamarzło, zginęło z głodu albo zostało zastrzelonych około 1000 więźniów.

Obóz został wyzwolony przez wojska sowieckie 26 stycznia 1945. Zastano w nim około 200 żywych więźniów.

Po zakończeniu II wojny światowej obóz Judenlager w Sławięcicach stał się miejscem, w którym więziono jeńców wojennych, tym razem niemieckich, oraz rdzenną ludność Górnego Śląska.

Do dnia dzisiejszego zachowały się wieżyczki wartownicze, fragmenty ogrodzenia, betonowe pozostałości po schronach i magazynach oraz cześć rampy kolejowej.

Po wojnie odrestaurowano krematorium, które stoi do dziś oraz wybudowano pomnik pamięci ofiar. W lasach można spotkać resztki "Arbeitslager Blechhammer", rozrzucone na wielu hektarach, niszczejące i zapomniane.

Komendantami obozu byli:

• Heidrich Schwarz - po wojnie osądzony i skazany za zbrodnie wojenne przez francuskie władze okupacyjne w Rastatt, w związku z okrucieństwami popełnionymi podczas jego krótkiej kadencji jako komendant obozu Natzweiler-Struthof. Został rozstrzelany przez pluton egzekucyjny w pobliżu Baden-Baden w dniu 20 marca 1947.
  
  
• Erich Hoffmann, który 25 maja 1948 został skazany przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w jednym z procesów załogi Auschwitz-Birkenau na karę śmierci. Wyrok wykonano 13 listopada 1948.