Reinhard Heydrich - Architekt Zagłady?

Reinhard Heydrich (ur. 7.03.1904 w Halle, zm. 4.06.1942 w Pradze) – Obergruppenführer SS jeden z najbardziej zaufanych bezwzględnych ludzi Adolfa Hitlera, Twórca SD (wywiadu SS) oraz Einsatzgruppen.

Reinhard Heydrich – niemiecki nazista w stopniu Obergruppenführera, oficer policji w stopniu generała; szef Służby Bezpieczeństwa w latach 1932–1939, Gestapo w latach 1934–1939, Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w latach 1939–1942, prezydent Interpolu w latach 1940–1942, zastępca protektora Czech i Moraw w latach 1941–1942. Przewodniczący konferencji w Wannsee i zbrodniarz hitlerowski będący jednym z głównych współodpowiedzialnych za Holocaust. Jeden z najbardziej zaufanych bezwzględnych ludzi Adolfa Hitlera i Heinrich Himmlera. Twórca SD (wywiadu SS) oraz Einsatzgruppen.

Reinhard Heydrich urodził się w rodzinie muzykalnej. Jego ojciec Brunon był muzykiem, kompozytorem oraz śpiewakiem, podobnie jak żona (matka Reinharda), Elżbieta, która była również nauczycielką muzyki. Reinhard miał starszą o trzy lata siostrę, Marię, oraz młodszego o rok brata, Siegfrieda.

W 1922 zdał maturę, po czym wstąpił do marynarki wojennej, w której służył do 1931. W kwietniu 1930 został odsunięty od służby za udział w "skandalu towarzyskim". Heydrich trafił przed sąd honorowy, który uznał jego zachowanie za niegodne oficera. Heydrich zaręczył się z poznaną niespełna dwa tygodnie wcześniej Liną von Osten, a jednocześnie spotykał się z córką jednego z wpływowych nazistów.
1 czerwca 1931 roku Heydrich, za namową Liny, wstąpił do NSDAP, a następnie - po spotkaniu z Heinrichem Himmlerem - zostało mu zlecone utworzenie służb wywiadowczych SD - Sicherheitsdienst. W lipcu 1932 roku oficjalnie został szefem Służby Bezpieczeństwa Reichsführera SS, a marcu 1933 roku Himmler mianował go szefem w Monachium.Heydrich gromadził materiały obciążające kierownictwo SA, które zostały wykorzystane podczas tzw. "Nocy długich noży". Podczas tej akcji zlikwidowano około 200 osób, domniemanych wrogów NSDAP, w tym szefa SA, Ernsta Röhma. Następstwem tych wydarzeń był wzrost wpływów SS i SD oraz uniezależnienie się od SA. 30 czerwca 1934 roku Heydrich został mianowany Gruppenführerem.
Heydrich wspinał się po szczeblach kariery. W 1936 został szefem Sicherheitspolizei (Gestapo i Kripo) oraz dalej kierował służbami SD. W 1938, po przyłączeniu Austrii do Niemiec (Anschluss), utworzył pierwsze oddziały Einsatzgruppen. Otrzymał rozkaz dokonania pierwszej fali aresztowań i czystek kadrowych w austriackiej policji. Po przyłączeniu Czechosłowacji, Heydrich wydał rozkaz aresztowania czeskich komunistów, socjaldemokratów, Żydów, księży. Aresztowano ponad 10 tysięcy Czechów i Niemców uznanych za „wrogów Rzeszy”. Około 7000 z nich wywieziono do obozów koncentracyjnych na terenie III Rzeszy.

Po wybuchu wojny Heydrich stanął na czele Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (połączenie Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa), brał też udział jako pilot m.in. w nalotach na Lublin. W latach 1939-1941 zwiększył liczebność oddziałów Einsatzgruppen. W 1941 sformowano cztery oddziały Einsatzgruppen (A, B, C i D), które podzielone zostały na Einsatzkommanda i Sonderkommanda. Oddział Einsatzgruppen liczył pomiędzy 600 a 990 członków, którzy przynależeli do: SS, SD, Gestapo, Kripo, policjantów z 9 rezerwowego batalionu policyjnego z Berlina i jednostki tajnej policji Leitender Dienst. Oddziały te podlegały Głównemu Urzędowi Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), którego zwierzchnikiem był Reinhard Heydrich.
Einsatzgruppen miało rozprawić się z Żydami, fanatycznymi komunistami, urzędnikami państwowymi oraz sowiecką inteligencją. Niemiecka ekspansja podczas działań wojennych została doskonale przygotowana pod względem ideologicznym, teoretycznym i taktycznym. Scenariusz masowych egzekucji był zazwyczaj podobny. Ofiary gromadzono w jednym miejscu, a następnie rozstrzeliwano. Ciała zrzucano do masowych grobów, często kopanych przez samych więźniów w pobliskich lasach. Niemcy, wkraczając na tereny Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy, uwolniły ludność spod terroru stworzonego przez komunistów. Miejscowa ludność sama włączała się do masowych mordów na Żydach oraz komunistach. Niejednokrotnie byli to również miejscowi policjanci oraz urzędnicy, którzy brali udział w łapankach, egzekucjach oraz wskazywali miejsca pobytu wrogów III Rzeszy.  

24 września 1941 Reinhard Heydrich został mianowany zastępcą Protektoratu Czech i Moraw. Konstantin Hermann Karl von Neurath nadal był tytularnie Protektorem, lecz cała władza spoczywała w rękach Heydricha, który wprowadził swoje rządy terroru od razu po przejęciu władzy. Represje obejmowały łapanki, aresztowania, tortury, deportacje do obozów koncentracyjnych.

W dniu 20 stycznia 1942 w willi położnej przy Grossen Wannsee 56/58 na skraju jeziora Wannsee w dzielnicy Berlina odbyła się konferencja, na której zapadł szereg decyzji związanych z tzw. „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej”.
Konferencji przewodniczył Reinhard Heydrich, a protokolantem był Adolf Eichmann, który otrzymał także zadanie opracowania założeń logistycznych w związku z planowaną akcją „przesiedleńczą”. W sumie w konferencji wzięło udział 15 przedstawicieli niemieckiego rządu, przedstawiciele SS, Gestapo oraz wysłannicy z Generalnego Gubernatorstwa.

Na konferencji ustalono, iż Żydzi mają być deportowani na wschód i osadzeni w gettach, a następnie „ewakuowani” na wschód do powstających i funkcjonujących już obozów zagłady.
Na konferencji poruszono temat masowych mordów na terenach ZSRR oraz przedstawiono założenia logistyczne związane z deportacją Żydów z terenów okupowanej Europy, jak i samą klasyfikację "kto jest Żydem". Pochodzenie ustalano na podstawie ilości krwi żydowskiej wynikającej z drzewa genealogicznego. Zadecydowano, kto ma być „deportowany” na wschód.

Na przełomie lat 1941/1942 nastąpił wzrost aktywności ruchów oporu, a jedną z operacji była tzw. Operacja Anthropoid - czyli zamach na samego Reinharda Heydricha.   

Zamach odbył się 27 maja 1942, a jego wykonawcami byli Jan Kubiš oraz Jozef Gabčík. Na miejsce zasadzki wybrano ostry zakręt w Pradze-Libeniu. Podczas redukcji prędkości wywiązała się strzelanina pomiędzy Jozefem Gabcikiem a Heydrichem oraz jego kierowcą. Jan Kubiš, rzucając zmodyfikowany granat ręczny, uszkodził samochód oraz poważnie ranił Reinharda Heydricha. Po nie do końca udanej akcji, zamachowcy zdołali zbiec i przez jakiś czas ukrywali się z sześcioma innymi spadochroniarzami w krypcie prawosławnej katedry Świętych Cyryla i Metodego. Hitlerowcy wpadli na trop kryjówki za sprawą zdrady Karela Čurdy, który ujawnił nazwiska osób pomagających spadochroniarzom. 18 czerwca 1942 sobór został otoczony przez ugrupowanie SS i gestapo. Gabčik, Jaroslav Švarc, Jan Hrubý, Josef Valčík, Adolf Opálka i Josef Bublík popełnili samobójstwo w okrążonym kościele. Kubiš natomiast, straciwszy przytomność raniony odłamkami granatu na chórze kościoła, zmarł w sanitarce podczas transportu do szpitala.

Heydrich zmarł 4 czerwca w szpitalu w wyniku poniesionych ran. W ramach represji do końca czerwca 1942 roku aresztowano 1000 osób. Po fałszywej informacji, że zamachowcy ukrywają się w Lidicach, wymordowano rodziny dwóch czeskich oficerów byłej armii czeskiej, a Hitler nakazał zrównanie Lidic z ziemią. Rozstrzelano niemal 200 mężczyzn, 198 kobiet wywieziono do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, kilkoro dzieci uznano za podatne na zniemczenie, a resztę wymordowano. Ponadto, w miejscowości Ležáky rozstrzelano 33 osoby z powodu ukrywającego się tam czeskiego radiotelegrafisty i dwóch kryjówek dla czeskich spadochroniarzy.
Ciało Heydricha złożone w trumnie przewieziono na lawecie na hradczański zamek, gdzie wystawiono je na dziedzińcu honorowym w asyście straży SS. Przed katafalkiem do chwili rozpoczęcia uroczystości pogrzebowych przedefilowało tysiące osób, w tym wielu Czechów, którzy wciąż nie zdawali sobie sprawy, co czeka ich ze strony Niemców, którzy już rozpoczęli działania mające pomścić śmierć Heydricha.
Adolf Hitler nakazał urządzić okazały państwowy pogrzeb w Berlinie, gdzie odbyły się główne uroczystości pogrzebowe. Wzięły w niej udział najważniejsze osoby w Rzeszy oraz żona Heydricha z synami. W pogrzebie uczestniczyli również przedstawiciele rządu czeskiego, który oficjalnie potępili zamach na Protektora Czech i Moraw.

Wskutek nazistowskich represji trwających przez całe lato 1942 roku, praktycznie zlikwidowano czeski ruch oporu, w tym organizację ÚVOD i cały jej Komitet Centralny. W wyniku fali represji aresztowano ponad 7 tysiące Czechów, z czego prawie skazano 1500 skazano na śmierć. Dalszych 4 tysiące trafiło do obozów koncentracyjnych, więzień oraz obozów zagłady. Osłabło też poparcie społeczeństwa czeskiego dla ruchu oporu, toteż zamachowcy mimowolnie przyczynili się do „pacyfikacji” Protektoratu.

Reinharda Heydricha pochowano na Cmentarzu Inwalidów w zwykłym grobie. Natomiast w Pradze, w miejscu dokonania zamachu, naziści ustawili w 1943 roku jego popiersie, przy którym aż do 1945 roku cały czas wartę pełnili żołnierze SS.
Od jego imienia pochodzi nazwa Operacja Reinhard - Akcja Reinhardt - Einsatz Reihhard - kryptonim akcji zagłady Żydów z terenu Generalnego Gubernatorstwa.
Reinhard Heydrich był najwyższym rangą oficerem SS oraz człowiekiem z najbliższego otoczenia Hitlera, który został zabity podczas zamachu.

Reinhard Heydrich

Osobiście polecam zapoznać się z tą postacią i odsyłam do książek:

Reinhard Heydrich namiestnik władzy totalitarnej - Deschner Gunther

Kat Hitlera. Biografia Reinharda Heydricha - Gerwarth Robert

oraz chyba najlepszej biografii moim zdaniem

Heydrich. Twarz zła - Mario R. Dederichs


Zdjęcia archiwalne - domena publiczna. Jeżeli zostały naruszone prawa autorskie proszę o kontakt. Zdjęcia zostały umieszczone w celach informacyjnych, nie zarobkowych, ani zawierającej krypto reklamy.