KL Stutthof - Marsz Śmierci 25/01/1945

W dniu 25 stycznia o godzinie 5:00 komendant niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof wydał rozkaz ewakuacji części więźniów obozu. W rozkazie był również zapis, iż w przypadku prób ucieczki, jak i w przypadku niemożności kontynuowania marszu lub jego opóźnienia, należy użyć broni palnej.

Godzinę przed wydaniem rozkazu zgromadzonych więźniów poddano selekcji i zaczęto formować pierwsze kolumny ewakuowanych więźniów. W ekstremalnych warunkach styczniowego mrozu, przy temperaturach sięgających -20 stopni i w śniegu, obóz zaczęły opuszczać pierwsze kolumny więźniów. Liczącą od 700 do 1 600 więźniów kolumnę eskortowało około 40 esesmanów, a kolumnę liczącą około 900 więźniarek - 15 esesmanów oraz nadzorczynie.

W dniach 25 i 26 stycznia z obozu Stutthof w kierunku Lęborka, który był celem ewakuacji, wymaszerowało łącznie około 11 500 z 23 984 więźniów osadzonych w głównym obozie. Według założeń, kolumny miały dziennie pokonywać około 20-30 km i dotrzeć do celu 1 lutego 1945. W rezultacie żadna z kolumn nie dotarła do celu. Marsz był opóźniony z powodu wycofujących się wojsk Wehrmachtu. Niejednokrotnie marsze odbywały się również w nocy. Ostatecznie, ewakuowane kolumny docierały do tzw. obozów ewakuacyjnych w miejscowościach; Gęś, Krępa Kaszubska, Tawęcino,Rybno, Nawicz, Łówcz, Gniewino, Toliszek w dniu 1 lutego.

Z 11 500 więźniów, około 2000 podjęło próbę ucieczki, a około 2 000 zostało zabitych lub zmarło z powodu mrozu, głodu lub choroby.

Była to pierwsza część ewakuacji obozu głównego, w obozie pozostało bowiem około 12 500 więźniów, a tysiące w funkcjonujących jeszcze podobozach.